სწავლის შედეგი
მოსწავლეს შეუძლია საკუთარი პოზიციის მყარად არგუმენტირება და მისთვის სასარგებლო გადაწყვეტილების მიღება.
მასალა: დასარიგებელი მასალა „ვემზადებით უარის სათქმელად“ და ვვარჯიშობთ, რომ ვთქვათ არა“
შესავალი: მიზანი: მივცეთ მონაწილეებს საშუალება გაენონ რა არის ასერტული ქცევა და გავრჯიშდნენ ან უნარებში.
აქტივობა / გაკვეთლის მსვლელობა
ნაბიჯი 1. დაყავით მოსწავლეები მცირე ჯგუფებად
ნაბიჯი 2. მოსწავლეები ვარჯიშობენ არა-ს თქმის ტექნიკაზე როლური თამაშის გამოყენები
გაკვეთილის შეჯამებისათვის მასწავლებლის ქმედებებია:
ჩაატარეთ ღია განხილვა ჯგუფთან ,განსაკუთრებულიაქცენტით მასზე,რომ ვარჯიშის საშუალებით მათ გამოუმუშავდებათ ჩვევა, მტკიცედ თქვან არა და ესჩვევა მათ აზროვნებაში ავტომატურად ჩაჯდება ,ეს დაეხმარება მათ რთულ სიტუაციაში მტკიცედ დაიცვან საკუთარი გადაწყვეტილება.განხილვა ასევე აჩვენებს,რომ მონაწილეებს შეეძლოთ დათანხმებულიყვნენ ან არ დათანხმებულიყვნენ საკუთარი სურვილის მიხედვით და მათთვის შეუძლებელი იქნებოდა იძულებით მიაღებინონ ის გადაწყვეტილება ,რომელიც მათთვის არასასურველია.
კითხვების ყუთი (10 წთ.)
სთხოვეთ მოსწავლეებს საკუთარი კითხვები დაწერონ ფურცლებზე და მოათავსონ ისინი კითხვების ყუთში. მოსწავლეების მიერ დასმულ კითხვებზე პასუხების გაცემა მომდევნო გაკვეთილისათვის დაგეგემეთ.
კითხვები გაკვეთილის შეფასებისათვის
გაკვეთილის მსვლელობისას:
- დაცული იქნა თუ არა ძირითადი წესები?
- მოხდა თუ არა ჯგუფური მუშაობისა და საკითხებზე მსჯელობის დროს მოსწავლეთა თანამშრომლობა
- რა ცვლილებებს შეიტანდით იგივე ჯგუფთან შემდგომში მუშაობის გეგმასა და ფორმატში?
- რა ცვლილებებს შეიტანდით სხვა ჯგუფთან იგივე გაკვეთილის გეგმასა და ფორმატში?
მოსწავლეთა შეფასება
გაკვეთილის დროს მოსწავლეებმა შეძლეს:
ცოდნა: შემოქმედებითად საკუთარი თავის წარმოჩენა
უნარები: მთელი კლასის მონაწილეობით მიმდინარე დისკუსიებისას მოსმენისა და საუბრის სათანადო უნარების გამოვლენა?
დამოკიდებულებები:
- გაეცნობიერებინათ, რომ ურთიერთობის დროს მნიშვნელოვანია საკუთარი პოზიციის დაფიქსირება და სხვისი მოსმენა
- ჯგუფური გადაწყვეტილების მიღების დროს საჭიროა ყველას მოსაზრების გააზრება და ოპტიმალური გადაწყვეტილების მიღება.
დამხმარე მასალა მასწავლებლისთვის, რესურსი მოსწავლეებისათვის
ვემზადებით არას სათქმელად
იმისათვის ,რომ ვთქვათ არა საჭიროა უფრო მეტი ვიდრე შიში და ფაქტები,საჭიროა ვიქონიოთ უნარები,რომელიც დაგვეხმარება განსაზღვრული სიტუაციის დაძლევაში,რათა ვიყოთ ფსიქოლოგიურად და სოციალურად მომზადებულები წინააღმდეგობა გავუწიოთ იძულებით ქმედებებს,რომელიც საზიანოა ჩვენი ჯანმრთელობისათვის. იმისათვის ,რომ შევძლოთ წარმატებით შევეწინააღმდეგოთ იძულებას,საჭიროა ავითვისოთ ზოგიერთი უნარი,რათა შევეწინააღმდეგოთ სიტუაციის წარმოშობამდე,ხოლო შემდეგ ნაბიჟების ერთობლიობა რომელიც დაგვეხმარება სიტუაციის დაძლევაში.
მიღღებული გადაწყვეტილება
მიიღეთ გადაწყვეტილება თქვათ არა,რომელიც ეყრდნობა შემდეგ ფაქტებს
- თქვენ შემოგთავაზე არჩევანი
- თქვენ გაანალიზეთ ყველა ალტერნატივა ,რომ თვქათ არა ან კი
- დაფიქრდით თქვენი გადაწყვეტილების შედეგზე
- თქვენ იღებთ გადაწყვეტილებას
- აფასებთ თვენ გადაწყვეტილებას (ე.ი. იღებთ პასუხისმგებლობას)
იხელმძღვანელეთ ჯანსაღი აზრით და შეეცადეთ თავი დააღწიოთ იმ სიტუაციას,სადაც მოგიწევთ თქვათ არა, მაგალითად.შეძელით არ დარჩეთ მარტო ადამიანთან რომელსაც არ ენდობით ან კარგად არ იცნობთ,არ იურთიერთოთ ადამიანთან რომელიც შემოგთავაზებთ თქვენთვის მიუღებელ საქციელს ან ქმედებას
ჩამოწერეთ თქვენი ქმედებები( ნაბიჯები ) სიტუაციის ან გადაწყვეტილების სადაც უნდა თქვათ არა.
- თვენ შემოგთავაზე არჩევანი—————————
- —————————–
- ——————————
- ———————————-
- ——————————-
დაიცავით თქვენი პოზიცია
სავარჯიშო მოსწავლეებისათვის
ილაპარაკეთ ის,რასაც ფიქრობთ და იფიქრეთ ის ,რასაც ამბობთ
მიღებული გადაწყვეტილების შეტყობინება თქვენ უნდა შეძლოთ ნათლად (კლაფიოდ) და მტკიცედ;
რამდენიმე რცევა რომელიც გამოგადგებთ
- თქვით არა რაც შეიძლება ადრე
- იყავით მტკიცე
- მოიქეცით პატიოსნად
- უპასუხეთ პირდაპირ
- გამოხატეთ თქვენი გადაწყვეტილება თქვენი შეხედულებების მოშველიებით
- არ მოიყვანოთ ტყუილი მიზეზები……………შეიძლება გამოგიჭირონ
- არ მოიბოდიშოთ
- უყურეთმსმენელს პირდაპირ თვალებში და არ შეეცადოდ მზერის არიდებას
- ილაპარაკეთ გარკვევით და ხმამაღლა
- იყავით მშვიდად ( შეინარჩუნე სიმშივიდე)
- სათქმელი თქვით ლაკონურად.
სიმშვიდის შესანარჩუნებელი რამდენიმე რჩევა
თქვენ გადაწყვიტეთ ,რომ თქვათ არა ,მაგრამ რეალურ სიტუაციაში თქვენ ნერვიულობთ და თქვენთვის აუცილებელია შეინარჩუნოთ სიმშვიდე და მოდუნდეთ.
შეეცადეთ გამოიყენოთ ეს რჩევა მის შესრულებას სულ რაღაც 10 წამი სჭირდება დ ნებისმიერ ადგილას შეგიძლიათ გააკეთოთ.
- როგორც კი დაიწყებთ ნერვიულობას უთხარით საკუთარ თავს-„სისულელეა ამას დავუთმო ჩემი ნერვენი“
- ნელ-ნელა გააკეთეთ ღრმა ჩასუნთქვა-ამოსუნთქვა
- იფიქრეთ საკითხზე რომელზედაც ნერვიულობთ და ნელ-ნელა ამოსუნთქვაზე წარმოიდგინეთ როგორ გამოდის ის თქვენი თავიდან პირის საშუალებით
- კიდევ ერთხელ ღრმად ამოისუნთქეთ
- ახლა იფიქრეთ მთელი თქვენი სხეულის ნერვიიულობაზე და როცა გააკეთებთ ამოსუნთქვას,წარმოიდგინეთ,რომ ნერვიულობა გარეთ გამოდის ხელების და ფეხების დახმარებით
ასეთი ვარჯიშის გაკეთება ხშირად და ისეთ სიტუაციაში როცა თქვენ აღელვებული ხართ , გამოგიმუშავებთ უნარს ,რომელიც დაგეხმარებაღ ეფექტურად გაუმკლავდეთ ყველანაირ სიტუაციას ,რომელიც იწვევს მელვარებას.
ვვარჯიშობთ ვთქვათ არა
იმის მიუხედავად თუნდაც ათვისებული გაქვთ უარყოფის მეთოდები,აუცილებელია ხშირი პრაქტიკა.რათა მზად იყოთ რეალურად გაუთვალისწინებელ სიტუაციაში მათ გამოსაყენებლად (მაგ.გაიძულებენ თქვენი ჯანმრთელობისათვის მაცნე ქცევის განხორციელებას)
დამოუკიდებელი სამუშაო: მოემზადეთ და დაწერეთ თქვენი დასაბუთებული პასუხი შემდეგ არგუმენტებზე
არგუმენტები თქვენი პასუხი
- ყველა ასე აკეთებს …………………………………………………………….
- თუ შენ მართლა გიყვარვარ …………………………………………………………………
- შენ გახდები მოზრდილი ……………………………………………………………………
- ეს კარგია,იმიტომ რომ აკრძალულია ……………………………………………………………………
- თუ არ დამთანხმდები მე წავალ …………………………………………………………………….
- ნარკოტიკები გვეხმარებიან დავტკბეთ ცხოვრებით ………………………………………………..
- რატომ ამბობ „არას
ჯგუფური მუშაობა
მასწავლებელი მას შემდეგ რაც მოსწავლეები დაასწულებენ პასუხების წერას თავაზობს წყვილებში გაითამაშონ ეს სიტუაცია ისე, რომ გამოიყენონ არას თქმის და სიმშვიდის შესანარჩუნებელი ტექნიკები.
მოსწავლეებმა უნდა ცვალონ როლები ,ეს სავარჯიშო ასევე ავითარებს საკომუნიკაციო უნარებს- ილაპარაკოთ ის რასაც ფიქრობთ და იფიქროთ რასაც ლაპარაკობთ .
მასწავლებელმა შეიძლება გამოიყენოს დამატებითი კითხვები
- რატომ უნდა ვისარგებლოთ არას თქმის უნარებით?
- თქვენი პოზიციის დაცვით,თქვენ აუმჯობესებთ თვითაღქმას.როგორ გრძნობთ თავს,როცა ვინმე გაძალებთ გააკეთოს რამე,რაც თვენ არ გინდათ.
- როგორ ფიქრობთ რა არის მიზეზი რომ ადამიანებს უყვარს თვითონ მიიღოს გადაწყვეტილება და მისდიოს მას.
პასუხები არგუმენტებზე (სარეკომენდაციო)
- ყველა ასე აკეთებს- არა ,არ არის მართალი,მე ასე არ ვაკეთებ
- თუ შენ მართლა გიყვარვარ, მაშინ უარს არ მეტყოდი-არა ,შენ თუ მართლა გიყვარვარ,ამას არ მაიძულებდი
- შენ გახდები მოზრდილი- არა, მოზრდილად ყოფნა ნიშნავს მივიღოთ ჭკვიანური გადაწყვეტილება და არა ის რამაც შეიძლება გამოიწვიოს სერიოზული შედეგები
- ეს კარგია იმიტომ რომ აკრძალულია-არა,ეს არ არის კარგი ,მას შეუძლია ჩემი ჯანმრთელობისათვის ზიანის მიყენება,დაამწუხრებს ჩემ ოჯახს თუ მე დავფეხმძიმდები ან ავად გავხდები.
- თუ შენ არ დათანხმდები მე წავალ-არა,თუ ეს ერთადერთია რაც შენ გსურს, მაშინ კარგად იყავი
- ნარკოტიკები გვეხმარებიან დავტკბეთ ცხოვრებით – არა,ნარკოტიკები აქვეითებენ საზრიანი გადაწყვეტილების მიღების შესაძლებლობებს.აფუჭებენ ურთიერთობებს და ვერ ახერხებ სტრესთან გამკლავებას.
- რატომ ამბობ „არას- მე მაქვს უფლება ვთქვა არა,როცა მე მსურს,მოუხედავად იმისა ,რომ შეიძლება ადრე მეთქვა დიახ.
მიზეზი თუ რატომ უყვარს ადამიანებს გადაწყვეტილების მიღება და მისდიონ მას არის ის ,რომ თავად უხელმძღვანელონ საკუთარ ცხოვრებას. ეს გვეხმარება მივაღწიოთ მიზანს; თავი დავაღწიოთ უსიამოვნებებს. და სხვები პატივს გვცემენ საკუთარი პოზიციის მტკიცედ დაცვისათვის.
.